هفت‌سین یکی از آیین‌های اصلی نوروز است که قدمت آن به ایران باستان بازمی‌گردد. این سفره با هفت نماد که نامشان با حرف «س» آغاز می‌شود، چیده می‌شود و هر کدام نمادی از آرزوهای خوب برای سال نو هستند. اما درباره منشأ و ریشه‌های هفت‌سین، روایت‌های مختلفی وجود دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
Www.Namagallery.Com
۱. ارتباط با آیین‌های زرتشتی:
• هفت‌چین یا هفت‌شین: برخی پژوهشگران معتقدند که پیش از اسلام، به جای هفت‌سین، هفت‌شین وجود داشته که شامل: شراب، شیر، شکر، شهد، سنجد، سیب، و سبزه بوده است. با ورود اسلام و ممنوعیت شراب، این آیین تغییر کرد و به هفت‌سین تبدیل شد.
• عدد هفت در باورهای زرتشتی: عدد هفت در آیین زرتشتی جایگاه مقدسی دارد و نشانه امشاسپندان (فرشتگان مقدس) است که نماینده خوبی، پاکی و برکت هستند. احتمال دارد که هفت‌سین بازتابی از این باورها باشد.

۲. ارتباط با اسطوره‌های ایرانی:
• جمشید شاه و نوروز: در افسانه‌های کهن، جمشید شاه در نوروز بر تخت نشست و جشن گرفت. برخی بر این باورند که در آن جشن، هفت نماد از طبیعت و زندگی بر سر سفره گذاشته شد که بعدها به هفت‌سین معروف شد.
• نقش گیاهان مقدس: در سنت‌های باستانی، گیاهان نماد باروری و زندگی بوده‌اند و گذاشتن سبزه و میوه‌ها بر سر سفره نشانه‌ای از تداوم زندگی و برکت بوده است.

۳. تطبیق با آداب اسلامی:
• بعد از ورود اسلام، هفت‌سین به تدریج تطبیق یافت و جنبه‌های اسلامی نیز به آن افزوده شد. در برخی منابع تاریخی آمده است که برای همخوانی با فرهنگ اسلامی، هفت‌سین جایگزین هفت‌شین شد.

۴. معانی نمادهای هفت‌سین:
• سبزه: نماد سرسبزی، خرمی و حیات نو.
• سمنو: نشانه برکت، فراوانی و زایش.
• سنجد: نماد عشق، مهر و پیوند خانوادگی.
• سیر: نماد سلامت، محافظت و دفع بلا.
• سیب: نشان سلامتی، زیبایی و زایش.
• سرکه: نماد شکیبایی و پذیرش سختی‌ها.
• سماق: نماد طلوع خورشید و پیروزی نور بر تاریکی.

۵. ارتباط با نجوم و طبیعت:

برخی پژوهشگران معتقدند که هفت‌سین به هفت سیاره اصلی در نظام کیهانی کهن (خورشید، ماه، عطارد، زهره، مریخ، مشتری و زحل) اشاره دارد و چیدن آن‌ها بر سر سفره، نوعی ادای احترام به نیروهای طبیعت بوده است.

نتیجه:

هفت‌سین، با وجود تغییرات در طول تاریخ، همچنان نمادی از برکت، تندرستی و امید به آینده است و پیوند عمیقی با فرهنگ ایرانی و آیین‌های باستانی دارد.